Toranchun Logo

Huế là một thành phố ở miền Trung Việt Nam, với một nền văn hóa phong phú và lịch sử lâu đời. Với chiều dài lịch sử khi Huế là kinh đô, là nơi sống của tầng lớp đế vương, nơi hội tụ của những tao nhân mặc khách, công hầu khanh tướng…nên miếng ăn, thức uống theo lệ “ Phú quý sinh lễ nghĩa” đã liên quan lớn đến ẩm thực Huế.. Cùng với đó là vị trí địa lý có đường bờ biển dài, nằm bên bờ sông Hương thơ mộng nên các sản vật địa phương được sử dụng phổ biến. Huế có đặc trưng văn hoá khi có sự giao thoa với văn hoá Chămpa cùng với văn hóa đặc trưng của mình, ẩm thực xứ Huế là một phần quan trọng của văn hóa ẩm thực Việt Nam.  “Ẩm thực Huế” vốn kế thừa hương vị cung đình của các triều đại nên ẩm thực nơi đây được biết đến như một di sản văn hóa quý giá của Việt Nam.

Đặc trưng ẩm thực Huế

Ẩm thực Huế thành có thể biết đến với các loại như: Ẩm thực cung đình, ẩm thực dân gian; ẩm thực chay.

Về trang trí: người Huế thích ăn bằng mắt trước khi nếm vị của thức ăn. Các món ăn ở Huế được chế biến nhỏ xinh nhưng vô cùng cầu kỳ, bắt mắt, thể hiện sự thanh tao, nhã nhặn trong khi thưởng thức. Các món như món gỏi quả vả hình rồng, hay những món nem công - chả phụng… đều được các đầu bếp tỉ mỉ cắt tỉa từng loại rau củ khác nhau. Rồi sau đó kếp hợp chúng lại với nhau để tạo thành những món ăn đậm chất nghệ thuật.

Về hương thơm : Hương thơm của món ăn cũng là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt cho ẩm thực Huế. Ẩm thực Huế thường có các  loại mắm ruốc đặc trưng tạo nên mùi vị vô cùng đặc trưng mà không nơi nào có được. Tiêu biểu trong số những đặc sản Huế ấy là món bún bò thơm nức mùi mắm ruốc Huế, hương xả đặc trưng khó lẫn.

Về hương vị:. Món ăn xứ Huế trước hết đều phải có vị đậm đà và cay nồng. Có những gia vị mà chỉ có ở Huế mới tạo nên được vị ngon đặc biệt trong từng món ăn như ớt cay Huế với vị cực cay, mắm ruốc Huế như Mắm bà Duệ, Mắm ri, tôm chua.. mắm tôm chua thơm thơm, cay nồng và ngọt nhẹ của tôm, hay mắm rò chua chua ngọt ngọt, mắm ruốc đậm đà,… Những món mắm này có thể dùng để ăn với thịt, rau hay dùng chế biến các món ăn đặc sản khác.

Gia vị ớt Huế

Người Huế thích tất cả các vị từ ngọt, mặn, béo bùi đến chua cay hay đắng, nhưng vị nào phải ra vị ấy, món nào ra món nấy.

Các loại ẩm thực Huế

1. Ẩm thực cung đình Huế:

Ẩm thực cung đình Huế được xem là một trong những hệ thống ẩm thực xa hoa và tinh tế nhất của Việt Nam. Ẩm thực cung đình Huế được chế biến và trình bày với sự tinh tế và độc đáo, đầy nghệ thuật.

Với chế độ triều đại phong kiến tồn tại qua hàng thế kỷ với các món ăn phục vụ vua quan nên ẩm thực cung đình trở thành một nét văn hoá ẩm thực đặc sắc trong nền ẩm thực Huế nói riêng cũng như ẩm thực Việt Nam nói chung, làm phong phú đa dạng ẩm thực. Ẩm thực cung đình Huế là những món ăn ngự thiện được chế biến để dâng lên vua nên những món ăn này xếp vào hàng cao lương mỹ vị và được làm rất cầu kỳ, công phu vừa đẹp mắt, ngon miệng lại vừa bổ dưỡng.

Ẩm thực cung đình Huế xưa: có 8 món ăn được xem là quý hiếm nhất được chế biến công phu cầu kỳ với nguồn nguyên liệu cao cấp đắt đỏ chỉ vua quan triều đình mới có cơ hội thưởng thức, được xếp vào “Bát trân” bao gồm: Nem công, Chả phượng, Da tây ngưu, Bàn tay gấu, Gân nai, Môi đười ươi, Thịt chân voi, Yến sào. Ẩm thực cung đình Huế xưa nhiều nghi thức và luật lệ. Mỗi bữa ăn của vua phải có ít nhất 35 - 50 món, trong đó một vài món thuộc bát trân. Các món ăn phải được múc ra tô, đĩa và đặt trong các hộp gỗ sơn son thiếp vàng. Tất cả các món ăn đều phải được trang trí đẹp mắt, gọn gàng, dễ gắp. Việc bày biện cũng cần tuân thủ quy tắc ngay ngắn, cân đối, hài hoà. Ẩm thực cung đình Huế được thưởng thức bằng mắt, bằng mũi sau đó mới đến miệng. Chính điều đó đã làm nên nét đặc biệt trong ẩm thực cung đình Huế. Có thể nói, đây là đỉnh cao trong nghệ thuật ăn uống của Việt Nam bởi sự tinh túy, cầu kỳ, thanh cao và đầy cuốn hút. Văn hóa ẩm thực nhà Nguyễn không chỉ là nghệ thuật về chế biến và trình bày món ăn, mà nó còn thể hiện quan niệm triết lý cũng như tư tưởng thẩm mỹ trong ẩm thực. 

 Ẩm thực cung đình Huế ngày nay: Ẩm thực cung đình Huế xưa và nay đã có nhiều sự thay đổi không còn các món cầu kỳ phức tạp như xưa mà thay vào đó là những món ăn thanh mát, nhẹ nhàng hơn. Tất nhiên sự công phu tỉ mỉ cầu kỳ thì vẫn được các đầu bếp xứ Huế trau chuốt công phu trong từng món ăn. Các món ăn cung đình ngày nay như: 

Cơm sen cũng là món ăn nằm trong danh sách ẩm thực cung đình Huế ở hiện tại. Cơm được nấu chín và gói trong những chiếc lá sen để tạo hương vị và sự thanh tao.  Trước đây, Cơm sen là một trong những món ăn cung đình truyền thống rất được ưa chuộng trong hoàng tộc thời nhà Nguyễn.

Cơm sen là một món ăn có thể nói là hội tụ nét tinh hoa trong ẩm thực xứ Huế nói chung và ẩm thực từ sen nói riêng cũng như thể hiện nét tài hoa độc đáo của người nghệ nhân, bởi cơm sen không chỉ đòi hỏi sự tỉ mỉ trong chế biến mà còn cầu kỳ trong cách trang trí, bày biện…

Ngoài việc sử dụng hạt sen nấu cơm, sen còn được dùng để nấu chè. Những hạt sen phải dùng từ sen Huế, có đặc trưng thơm, bùi, béo, ngọt, bở. Chè hạt sen long nhãn là đặc sản Huế nổi tiếng. Không chỉ có hương vị thanh mát, ngọt ngào, đây còn là thức quà giải nhiệt vô cùng bổ dưỡng, làm nên tên tuổi cho mảnh đất Huế mộng mơ.

Chè hạt sen long nhãn

Đến với xứ Huế, ta không chỉ được nếm chè hạt sen long nhãn mà có thể nếm đủ 36 thứ chè khác nhau. Nào là chè đậu ngự, chè đậu xanh, chè đậu đỏ, chè đậu đen, chè xanh đánh, chè khoai tía, chè bưởi… Và một loại chè mà nói lên sự khéo léo trong ẩm thực của người Huế đó là chè heo quay – nguyên liệu mà không ai có thể nghĩ là sẽ nấu được thành chè. Mỗi loại chè được chế biến rất công phu với nhiều loại nguyên liệu khác nhau. Bạn có thể ăn riêng lẻ từng loại chè để cảm nhận từng vị khác nhau hoặc bạn cũng có thể trộn lẫn các  loại và thưởng thứ. Cảm giác bạn đang ăn rất nhiều loại mềm dai giòn thơm cũng là một trải nghiệm rất thú vị.

Bánh chưng nếp than: Bánh chưng nếp than được làm từ lớp vỏ bánh chưng bằng lá dong, nhân bằng nếp, thịt, trứng cút, nấm và gia vị, được nấu bằng lò than.

Cá kho tộ: Cá kho tộ là một món ăn được chế biến từ cá lóc, cá diêu hồng hoặc cá trê, được ướp với đường, mắm, hành, tỏi, tiêu và nấu lên với nước cốt dừa được ninh nhiều giờ cho cá mềm. những khúc cá thơm ngon đậm vị vô cùng ngon miệng.

Gỏi tôm thịt ngó sen: Gỏi tôm thịt được làm từ ngó sen, tôm, thịt heo, rau sống, giá đỗ, bún tàu, tương và nước mắm.

Bún thịt nướng: Bún thịt nướng là một món ăn được làm từ bún, thịt nướng, rau sống, đậu phộng rang, tỏi phi và nước mắm chấm.

 Trà cung đình Huế: Trà cung đình Huế được pha từ các thảo dược thiên nhiên quý hiếm, có công dụng tốt cho sức khỏe như  kỷ tử, táo đỏ, hoa cúc, nhân sâm,...thưởng thức trà cung đình mang lại cảm giác thư thái, nhẹ nhàng, cảm nhận trà bằng đủ các giác quan đưa lại những cảm xúc khó tả.

2. Ẩm thực dân gian.

Huế còn biết đến là xứ sở của những loại bánh giản dị nhưng cực ngon. Nếu các bạn là những người yêu thích các món bánh thì chắc chắn các bạn sẽ không bao giờ thất vọng vì sự phong phú của các món bánh ở xứ sở này… Huế có các loại bánh như Bánh Nậm, Bánh Bèo, Bánh Bột Lọc, Ram Ít, Bánh Khoái. 

Bánh bèo: Bánh bèo là một món ăn nhẹ, được làm từ bột gạo, tôm khô, hành phi và nước mắm.. Phần bột của bánh bèo khá mềm, mịn, được đặt ở trong chén nhỏ, bên trên rắc hành phi, tôm thịt khô xé nhỏ, tóp mỡ, nó được ăn với gia vị như rau thơm và tiêu cùng với mắm chua ngọt rưới lên.

Bánh bèo 

Bánh bột lọc là món ăn đặc trưng của Huế. Nhiều địa phương ở Việt Nam có món này nhưng chỉ có bánh bột lọc Huế mới đúng vị. Bánh bột lọc có hai loại, bánh bột lọc gói bằng lá chuối và bánh bột lọc trần. Bánh được làm từ bằng bột sắn được lọc tinh bột, sau đó được luộc một phần nhỏ bột, hoặc dùng nước sôi nhồi kỹ và làm bánh. Nhân bánh thường bằng tôm trộn với gia vị, có thể làm nhân bằng thịt heo nạc hay hỗn hợp tôm thịt. Sau khi vắt thành bánh, bánh được gói bằng lá chuối để tạo mùi hương đặc trưng riêng, cuối cùng là đem đi hấp cách thủy. Nếu bánh trần thì đem luộc với nước sôi đến khi bánh nổi lên mặt nước là chín. Khi ăn sẽ kèm theo nước chấm để tăng thêm hương vị đậm đà cho món bánh bình dị này.

Bánh bột lọc

Bánh khoái: Bánh khoái có thành phần chính là bột gạo, tôm, thịt, đậu phộng rang và sốt đậu phộng.

Bún bò Huế: Bún bò Huế là một món ăn đặc sản của xứ Huế, với bún mềm, thịt bò, giò heo và xương hầm trong nước dùng cay. Một bát bún bò Huế đầy đủ thường có thịt bò, huyết, móng giò, chả bò và chả cua, đặc biệt sợi bún phải là loại to, dày chứ không phải bún sợi nhỏ như ở miền Bắc hay Nam. Đặc biệt khi ăn, gia vị không thể thiếu được trong bát bún là mắm ruốc Huế tạo mùi thơm đặc trưng và rất đậm đà.

Nem lụi: Nem lụi là một món ăn được làm từ thịt nạc heo hoặc thịt bò được trộn gia vị rồi xay nhuyễn, cuộn trên cây sả hoặc mía và nướng trên lửa than. Món này ăn kèm với bánh tráng, bún, rau sống, xoài xanh,... và đặc biệt linh hồn của món chính là nước chấm súp sệt đặc biệt mà không ở đâu có. 

Cơm hến – Hài hòa của sự bình dân và sang trọng.

Món ăn dân dã và khó quên nhất là cơm hến. Đó là một món ăn giản dị, đượm đầy hương vị đồng quê được làm từ một sản vật nằm trong lòng con sông Hương thi vị của xứ Huế.

Cơm hến ngon nhờ tài pha chế một tổ hợp nhiều thành phần các loại gia vị: rau thơm, bắp chuối, cọng bạc hà thái nhỏ, tương ớt, mắm, muối, me, đậu phộng giã mịn, nước mắm tỏi, tóp mỡ và cơm trắng để nguội. Đặc biệt là sự góp mặt của ruốc sống, cơm hến ngon ngọt cũng chính nhờ vị ruốc này.

 Cơm hến được làm từ cơm trắng nấu chín để nguội, sau đó cho thêm hến, tóp mỡ phần da heo chiên phồng giòn rụm, lạc, , mắm ruốc cùng một số gia vị, ăn kèm với rau sống, bắp chuối, giá đỗ và ít thân khoai môn trắng thái nhỏ. 

Cơm hến

Ngoài cơm hến còn có các món khác từ hến như: bún hến, hến xào xúc bánh tráng, canh hến, bánh đập hến xào,…

Hến xào xúc bánh đa

3. Ẩm thực chay.

Nói đến món ăn Huế không thể không nói đến các món món ăn chay. Huế đã từng có một thời gian dài triều đình nhà Nguyễn coi trọng Phật giáo, thời các chúa Nguyễn, Phật Giáo trở thành quốc giáo. Món chay  như một lẽ tự nhiên ở vùng đất này. Bởi lẽ, Huế có khoảng 108 ngôi chùa và hơn 300 Niệm Phật đường, người Huế theo Đạo Phật là chủ yếu, đó là những lý do để món chay Huế phát triển và bảo tồn đến nay. Những món chay được chế biến với những nguyên liệu chủ yếu từ nhóm tinh bột như gạo, sắn, khoai...; các loại rau xanh; các loại đậu nành, đậu lạc, mè và các loại nấm nhưng vẫn được chế biến công phu tỉ mỉ chứ không chỉ là những món đơn giản. Khi qua bàn tay chế biến của những mẹ, những chị, những đầu bếp đã trở thành những món ăn đặc sắc và vô cùng đẹp mắt.

Ẩm thực Huế đơn giản trong sự cầu kỳ. Những nguyên vật liệu các món ăn Huế đơn giản là những sản vật địa phương, mang đặc trưng riêng của xứ Huế. Nhưng lại vô cùng công phu tinh tế trong chế biến và bày biện. Thưởng thức món ăn Huế ta vừa cảm thấy gần gũi thân quen nhưng lại mang phong vị của cung đình vua chúa. Đến Huế, ăn món Huế để cảm nhận được nét đặc trưng không thể trộn lẫn của Huế.